Azeri kardeşlerimizin kullandığı Türkçe’yi okumayı, işitmeyi ve biraz konuşmayı seven kişilerden biri olduğumu söyleyebilirim, hatta oldukça sevimli bulduğumu da ilave etmeliyim.

Şu ifadeleri Azerice bir haber sitesinden aldım, ancak duyduğumuz gibi Anadolu Türkçe’ sinin alfabesiyle (yani q yerine k, ə yerine e, x yerine h kullanarak) yazdım;

Karadağ Rayon Mehkemesinde İsmayıl Həlilov’un sedrliyi ile hebsde olan jurnalist Eynulla Fətullayeva karşı yeni ittiham üzre şahidlerin çıhışları davam edir.
Media monitorink qrupu Rusiya’nın baş naziri Vladimir Putin, Çeçen lider Ramzan Kadırov ve Azerbaycan prezidenti İlham Aliyev’ i…

Yukarıdaki Azerice yazılmış ifadeleri okurken sizi de benim gibi rahatsız eden bir şeyler yok mu? İlham Aliyev Azerbaycan cumhurbaşkanı, Haydar beyin mahdumu diye biliyoruz. Demek istedğim Rus değil Azeri olduğudur. İsmayil Halilov, gazeteci Eynulla Fatullayeva… bu kişilerde herhalde Rus değiller, Azeri olmaları lazım. Peki neden soyadlarında Rusça ekler var? Haliloğlu değil de Halilov, neden Aliyev, Fatullayeva? (Rusça ekinden hanım olduğu anlaşılıyor)

İnsanın aklına yirminci yüzyılın sonlarında Türkiye’ye büyük bir göçle sonuçlanan Bulgaristan daki soyadı değiştirme baskısı geliyor. Hatırlanacağı gibi binlerce Türk asıllı Bulgar vatandaşının isimleri devlet eliyle değiştirilmişti ve bu baskının sonucunda önemli sayıda insan göç etmek durumunda kalmıştı. Acaba tarihin derinliklerinde Azerbaycan’da benzer bir baskı uygulaması oldu mu? Hayır, bildiğimiz kadarıyla Azerbaycan’da, 19. yüzyılda Rusya’ya yakın Azeri aydınların soyadlarına “ov” eki almasıyla başlayan Azeri soyadlarının Rusça ekle kullanılması uygulaması daha sonraki sovyet rejiminde yaygın olarak kullanılır hale geldi. Anlaşılan Ruslar Bulgar yönetimine göre daha zeki davranmışlar zamanında!

Neyse geçenlerde bu konuda Türkçe'nin geleceği parlatan bir haber Bakü’den geldi. Nihayet, Azeri makamları, vatandaşların isterse soyadlarındaki ‘ov’ (ova, ev) ekini kaldırabilecekleri yönünde bir karar aldı. Azerbaycan Bilimler Akademisinde oluşturulan özel bir komisyon soyadı değişikliği çalışmalarını büyük ölçüde sonuçlandırdı. Komisyon Milli Meclis’e Azerbaycan vatandaşlarının soyadlarındaki “ov” (ev, ova) ekinin kaldırılmasını, isteyenlerin mevcut soyadlarını ek almadan kullanabilmesini, arzu edenlerin ise “lı”yı (li, lu, lyu) eklemesi önerisinde bulunmayı kararlaştırdı. Milli Meclis'deki Kültür Komitesi Başkanı Nizami Caferov komisyonun, soyadlarındaki “zade” ve “oğlu” eklerinin korunmasına, şu anda bazı kadınların kullandığı “kızı” ekinin ise kaldırılmasına karar verdiğini söyledi. Umarız tasarı çok yakında yasa haline gelir.

Yazımızın başında ifade ettiğim gibi Azeri Türkçe’si gerçekten cana yakın bir özelliğe sahip. Blogda yazdığımıza göre durumun ahvaline uygun olarak web 3.0 la alakalı bir konuyu Azerice verelim;

Facebookda Azerbaycan’dan 153 280 istifadeçi keydiyyatdan keçir.Statistikaya göre, hazırda facebookda en çoh istifadeçiye ABD malikdir: 117 milyon istifadeçi. 2 ci yerde Böyük Britaniya, 3 cü yerde ise İndoneziya gelir. 20 milyon istifadeçi ile Türkiye Facebookda en çoh üzvü olan 4 cü ölkedir.

Emil Guliyev